wolf engelen
Deze in Rotterdam wonende en werkende kunstenaar richtte in 2016 de onderzoeksgroep SOHERE op. SOHERE houdt zich bezig met het ontwerpen van ontmoetingen en het maken van leeromgevingen binnen en buiten instituties. De ontmoeting, zowel met objecten als met en tussen personen, is een kernbegrip in het werk van wolf. Een vraag die er nauw mee samenhangt is: hoe leer je van elkaar en hoe activeer je creatieve energie?
Condities waaronder mensen elkaar ontmoeten worden sterk bepaald door de inrichting van de directe leefomgeving. Om conceptuele mogelijkheden te zien, is het daarom van belang bestaande infrastructuur te analyseren en bevragen.
“Wat me enorm inspireert, is hoe Stichting Wijkcollectie mensen een actief platform biedt, waar hun verhaal gehoord kan worden. En ook waarmee mensen zo onmiskenbaar zichtbaar worden dat zij onderdeel worden van de vraag: van wie is de stad?”
De methode van wolf
‘’Binnen deze opdracht maak ik de wijk(en) waar Stichting Wijkcollectie werkzaam is tot mijn atelier. Het atelier is de ruimte van experiment, openheid, ontmoeting en vertrouwen in het onbekende, waar ik veel tijd doorbreng. In het atelier werk ik geregeld samen met mensen die ik onderweg ontmoet en krijgen ideeën in verschillende snelheden vorm. Deze werkwijze sluit aan op de organische werk- en denkwijze van Stichting Wijkcollectie. Ik ben geïnteresseerd in het ontwikkelen van duurzame verbindingen en ga meer uit van het idee van vriendschap, waardoor ik andere commitments aanga.’’
Hij deelt graag het auteurschap met mensen die hij op zijn pad tegenkomt. Zo bedacht hij de werkvorm Estafette Interviews waarbij de geïnterviewde de praatstok mag overgeven aan de volgende persoon. Tijdens deze interviews creëert wolf de ruimte waarin ideeën de vrije loop worden gelaten, om daar vervolgens op in te spelen. ‘’Het is vloeibaar en heel organisch, dingen krijgen vanzelf vorm als je het laat gebeuren en aandachtig luistert’’. Mensen spreken vaak de mooiste ideeën uit zonder deze te herkennen. Ik denk dat mijn rol is deze ideeën op te vangen, op tafel te leggen en ze samen verder te ontwikkelen. Wat laat dit idee van ons zichtbaar worden en hoe helpen we het idee de energie vrijelijk te laten stromen, zodat iedereen op een eigen manier kan aansluiten.
Hij vertelt daarover: ’’Als eerste stap binnen het werkproces ben ik begonnen mensen te interviewen die in de wijk(en) initiatieven hebben ontwikkeld. Parallel hieraan interview ik mensen die op een of andere manier betrokken zijn bij de organiserende, inhoudelijke kant van Stichting Wijkcollectie. Het interview, of dialoog, is een ruimte waarin je samen aftast waar het om te doen is; wat de verlangens, de dromen en de praktische beslommeringen zijn. Ik ben bijvoorbeeld sterk geïnteresseerd in leeromgevingen. eigenaarschap en zelforganisatie. Op welke manier betrek je mensen, wat betekent het maken hierbinnen, wat kan het beeld zijn?’’
Het proces
wolf startte met de estafette interviews en kwam zo bij Tonny van Sommeren terecht. Zij is initiatiefnemer van het Bollenpandje in Bospolder-Tussendijken.
“Ik ben daar na het interview vaker langs gegaan omdat de informele manier van werken mij inspireerde. Iedereen lijkt zich daar welkom te voelen en de projecten lopen uiteen van het selecteren van op straat gevonden spijkers tot kennis delen en female empowerment. Als je daar aan tafel gaat zitten voor een gesprek, schuiven er altijd mensen aan en het gesprek wordt geïnspireerd door verschillende inzichten en achtergronden. Het is een ruimte waar je mensen kunt ontmoeten, ideeën uitwisselen, energie kan organiseren zonder dat er van jou een lidmaatschap wordt verwacht of je een koffie moet bestellen. In dit soort vrije plekken in de wijk ontstaan ideeën en worden deze uitgewerkt, bouw je onderling vertrouwen op, en wordt een brede laag van kennis (van iedereen op een eigen manier) ingezet om elkaar te helpen en plezier te maken.”
(Foto: Het bollenpandje met Tonny, Constanca, Luisa en Sharmila)
Uit dit besef, en met de financiële krapte van het Bollenpandje in gedachten, kwam in samenspraak met Stichting Wijkcollectie het idee voort van de leerstoel. Een stoel die symboliseert hoezeer er te leren valt van de informele manier waarop Bollenpandje ruimte biedt en het vergaren en delen van kennis bevordert. “Een initiatief als dit valt vaak buiten financiële ondersteuning omdat er niet volgens een programma gewerkt wordt.”
Doel van de leerstoel is hierover te schrijven en te publiceren, zodat de kwaliteit van de informele werkstructuur steviger verankerd raakt. “Een deel van mijn werkbudget investeer ik in deze leerstoel. Zo stroomt het direct in de initiatieven, zonder ‘tussenkomst’ van een beeldende ingreep. Een deel van mijn honorarium gebruik ik om te studeren en te publiceren. De stoel, die meer mensen, vanuit verschillende perspectieven, kunnen bekleden, kan vanzelfsprekend in de toekomst langs verschillende plekken reizen om de kennis die binnen de initiatieven wordt ontwikkeld te verzamelen en de fijnmazigheid en het zelf-initiatief beter in kaart te krijgen. Deze kennis kan dan hopelijk invloed hebben bij het ontwikkelen van beleid.”
Puzzelen
‘’Er blijkt flink gepuzzeld te worden in de wijk, zozeer dat het Bollenpandje een puzzelkamer wil inrichten. Tijdens het interview kwamen we op het idee om wijkbewoners afbeeldingen voor puzzels te laten aanleveren: hun blik op de wijk. De categorieën kunnen zijn: nachtleven, buren, speelruimte, transport, shoppen, underground, enzovoort.’’
‘’Er ontstaat een dialoog door het object ‘puzzel’ en is er ruimte om te praten over de wijk en hoe iedereen dit ervaart. Je komt met het puzzelen dicht bij de mensen en hun verhaal doordat dit wordt verbeeld op de puzzel. Ook is het bijzonder de groepsdynamiek te ervaren tijdens het maken van de puzzel: hoe individuen worden gedragen in de community van zo’n plek.’’
Na dit interview gingen er eerst een paar weken voorbij. Totdat Tanisha bij de Wijkcollectie kwam stage lopen. Zij wilde graag helpen en zo startte Puzzelen Verbindt. (Tanisha verzon de titel.) wolf en Tanisha begeleiden samen de puzzel bijeenkomsten. wolf heeft een structuur ontwikkeld waarbij de puzzel tot stand komt vanuit individuele handelingen. Tijdens een performatieve energieke actie tovert hij deze samen met iedereen tot een collectief beeld. Invallen voor de actie zijn vaak gebaseerd op wat mensen maken en/of de dynamiek van de groep.
Nicole van Stichting Wijkcollectie legt de bijeenkomsten vast en schrijft een uniek verhaal bij iedere puzzel. Ook worden alle bijeenkomsten door Marijke gefotografeerd.
Het puzzelen helpt om in te zoomen op de initiatieven in de Wijkcollectie, om de gebruikers ervan te leren kennen en andere relaties met elkaar aan te kunnen gaan.
Een tweede lijn van Estafette Interviews was gericht op de organisaties, instituten en initiatieven in het culturele en sociale veld.
‘’Tijdens het gesprek met Steve Elbers van Stichting DOEN kwam het Indonesische kunstenaarsinitiatief ruangrupa ter sprake, dat dit jaar de Documenta cureert. Is deze editie niet van essentieel belang voor iedereen die zich bezighoudt met maatschappelijk-sociale vraagstukken, vroegen we ons af, en die met concrete projecten aandacht opeist voor constructieve en duurzame voorstellen tegen maatschappelijke ongelijkheid? We concludeerden: we gaan met wijkbewoners naar Kassel.’’
In samenwerking met Stichting DOEN, Stichting Wijkcollectie en de verschillende wijkinitiatieven is daarom de excursie EROPUIT georganiseerd: naar Documenta in september 2022.
Het gezelschap wordt gevormd door wolf, bewoners van de verschillende Rotterdamse wijken waar Stichting Wijkcollectie actief is, Marthe van Gils (veldacademie), Marijke Gips (wijkcollectie), Nicole van Dijk (wijkcollectie), Klaas (wijkcollectie), en de kunstenaars (Charlien Adriaenssens, jip van der hek, Sachia Pereira-Stolle, Not jh0n, Werner van der Zwan, Josephine Baan.
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van de verschillende activiteiten van Stichting Wijkcollectie?
Meld je dan hiernaast aan voor onze nieuwsbrief! (vergeet niet je aanmelding te bevestigen via de ontvangen link)
Verhalen delen en reageren
Stichting Wijkcollectie haalt verhalen op in de wijken. Heb jij ook een verhaal dat je wil delen? Volg deze link en maak een account aan. Je kunt dan je eigen verhaal toevoegen en op verhalen reageren.