Constança Saraiva
Constança Saraiva is een Portugese kunstenaar, onderzoeker, ontwerper en moeder woonachtig in Rotterdam. Ze heeft zich gespecialiseerd in het ontwikkelen van maatschappelijke kunstprojecten die zich uitstrekken over verschillende vakgebieden en media. Haar kunstprojecten hebben tot doel de rol van kunst in een sociale context te onderzoeken. Constança is ervan overtuigd dat kunst, door ruimtes te creëren voor alternatief leren, co-creatie en samenwerking, de kracht heeft om mensen te transformeren, inspireren en verbinden met het oog op een betere wereld. www.constancasaraiva.com
Bérénice Staiger
Bérénice Staiger is een Rotterdamse kunstenaar en moeder, geboren in Duitsland. In haar kunst onderzoekt Bérénice diverse aspecten van moederschap, waaronder zorg voor anderen, herinneringen aan kindertijd, het doorgeven van informatie zoals taal/dialect, familietradities en gebruiken. Ze verkent deze thema’s in verschillende media, waaronder tekeningen, gemeenschapsprojecten, ontmoetingen, discussies, performances, en het in kaart brengen en archiveren van haar werk.
www.berenicestaiger.com
Moederschap
Constança Saraiva en Bérénice Staiger deelden bijna een jaar lang een kunstenaarsatelier toen ze rond dezelfde tijd voor het eerst moeder werden. Ze ontmoetten elkaar in de Rotterdamse speeltuinen om te kletsen en hun ervaringen als moeders en kunstenaars te delen. Het moederschap transformeerde hun leven en werk en werd een fundamenteel aspect van hun identiteit als vrouwen en kunstenaars.
Moeders van Hillesluis
Toen Stichting Wijkcollectie hen uitnodigde om in Hillesluis een project te ontwikkelen, geïnspireerd door hun eigen moederlijke ervaringen, stelden zij voor om met moeders uit de buurt te werken. Het project had tot doel het moederschap in Hillesluis zichtbaar te maken, te versterken en te waarderen. Moeder worden bracht de enorme hoeveelheid tijd, het harde werk en de zorg die het moederschap met zich meebrengt aan het licht. Ondanks dat het een essentieel onderdeel van onze samenleving is, wordt deze arbeid vaak over het hoofd gezien en ondergewaardeerd.
Het project, getiteld “Moeders van Hillesluis,” was gestructureerd op drie conceptuele niveaus: Vrouw-Moeder, waarin de fysieke en emotionele veranderingen tijdens het moederschap werden onderzocht; Moeder-Kind, dat zich verdiepte in de manier waarop kinderen hun moeder weerspiegelen en de wederkerige relatie tussen moeder en kind; en ten slotte Moeder-Buurt, waarin werd gekeken naar waar moederschap te vinden is in Hillesluis, de uitdagingen van isolatie in het moederschap en de voordelen van verbindingen binnen de gemeenschap.
De bijeenkomsten
Deze thema’s kwamen aan bod in diverse bijeenkomsten en workshops met groepen vrouwen uit Hillesluis. Kunst werd gebruikt als een creatief voertuig om hun ervaringen en verhalen rond het moederschap te delen en te verwoorden. De uitkomsten van deze bijeenkomsten resulteerden in tekeningen, verhalen en kaarten die in november 2023 in een drievoudige installatie werden gedeeld bij INTRO, de expositieruimte van de Hillevliet, een gebouw en plek voor cultuur en maatschappij in Hillesluis.
Deelnemende groepen vrouwen uit Hillesluis waren: Mamas Garden, Cultuurhuis Hillesluis en Kerngroep Slaghekstraat. Zie hieronder een selectie foto’s van de bijeenkomsten.
De tentoonstelling
Tentoonstelling Moeders van Hillesluis in INTRO, de expositieruimte van de Hillevliet.
Daarnaast boden de kunstenaars als onderdeel van de tentoonstelling en verdieping van het project twee gratis workshops voor vrouwen aan. Deze workshops belichaamden de gedeelde passie om ruimtes voor ontmoeting te creëren en boden vrouwen een warme en gastvrije omgeving om met elkaar in contact te komen, te groeien en elkaar te inspireren. Een werd gegeven door Susana Pedrosa, een Aarding- en Centreringssessie om verbinding te ervaren door Moeder Aarde, en een tweede workshop werd gegeven door Sanja Nikolic, pedagoog, organisator van familieopstellingen en trainer in traumasensitief onderwijs, over het innemen van een plek in de verschillende rollen die vrouwen vervullen.
De kunstenaars vroegen aan Weronika Zielinska-Klein, moeder, kunstenaar, onderzoeker, en docent, of ze een tekst wilde schrijven over het project in het kader van moederschap in de kunst. De tekst is hieronder te lezen:
Moeders-Kunstenaars door Weronika Zielinska-Klein
Constança en Bérénice, die ik al vele jaren ken als collega-kunstenaars voordat ze moeders werden, namen kortgeleden contact met mij op. Ze benaderden me tijdens de voorbereidingen van hun gezamenlijke tentoonstelling ‘Moeders van Hillesluis’ en schreven: “Vanwege je interesse en kennis van moederschapstheorieën, en omdat wij jou zien als een collega-moederkunstenaar, zouden we graag jouw bijdrage en perspectief op het project willen hebben.” Het heeft me veertien jaar gekost om op dit punt te komen, zowel als kunstenaar als onderzoeker, en ook als moeder. Ik heb tijd moeten vrijmaken en gestolen momenten moeten gebruiken in de hoop dat de ideeën vrij zouden stromen en dat creatief denken minstens dertig minuten ongestoord zou kunnen plaatsvinden. Toen ik hun uitnodiging ontving, voelde ik me bevoorrecht.
Gedurende mijn praktijk als kunstenaar en docent, en vooral de afgelopen jaren, heb ik een terugkerende trend waargenomen: nieuwe generaties moederkunstenaars, studenten en student-moeders die af en toe interesse tonen in moederschap als onderwerp. Hoewel het onderzoek naar unieke perspectieven van moederkunstenaars binnen de gevestigde kunstwereld de afgelopen decennia uitvoerig is besproken in talloze teksten en tentoonstellingen, blijft het onderwerp vanwege deze sporadische aandacht aan de academische marges hangen.
De relevantie van moederschap strekt zich uit over de hele samenleving en gaat verder dan gender en individuele keuzes. Toch beweren talloze stemmen dat moederschap een onafgemaakte taak van het feminisme blijft, wat benadrukt dat er nog steeds behoefte is aan feministische actie die gericht is op moederrechten, zorgtaken en gendergelijkheid binnen de context van moederschap. In navolging van mijn voorgangers, met name het werk van Deirdre M. Donoghue (www.mothervoices.org ), die zich richtte op de creatieve processen van moederkunstenaars en moederschap en kunst als interdisciplinaire acties voor sociale, culturele, politieke en ecologische verandering beschouwde, verzamel ik gegevens over moeder-kunstenaarsinitiatieven van de afgelopen vijf decennia op. Met dit initiatief wil ik institutionele en systemische uitsluiting aanpakken en moeder-kunstenaarsinitiatieven zichtbaar maken. ‘Moeders van Hillesluis’ van Constança en Bérénice, dat zich richt op het kruispunt van moederschap en gemeenschapsopbouw door middel van kunst, is één van deze initiatieven die we over een paar jaar zullen kunnen volgen.
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van de verschillende activiteiten van Stichting Wijkcollectie?
Meld je dan hiernaast aan voor onze nieuwsbrief! (vergeet niet je aanmelding te bevestigen via de ontvangen link)
Verhalen delen en reageren
Stichting Wijkcollectie haalt verhalen op in de wijken. Heb jij ook een verhaal dat je wil delen? Volg deze link en maak een account aan. Je kunt dan je eigen verhaal toevoegen en op verhalen reageren.